Khi nhắc đến blockchain, không thể không nhắc đến smart contract (hợp đồng thông minh). NFTs, DEX, Marketplace,… đều là những ứng dụng được tạo ra bởi smart contract trên blockchain. Vậy smart contract là gì? Tạo hợp đồng thông minh như thế nào? Cách hoạt động của hợp đồng thông minh trong blockchain ra sao? Hãy cùng hocdautu247 tìm hiểu qua bài viết sau!
Smart contract là gì?
Để trả lời cho câu hỏi smart contract là gì? Có thể hiểu hợp đồng thông minh hay smart contract (S.Contract) là một thuật ngữ mô tả bộ giao thức đặc biệt, một chương trình có khả năng tự động thực hiện các thỏa thuận, các điều khoản giữa các bên trong hợp đồng (ở đây là các hệ thống máy tính) nhờ sự hỗ trợ của công nghệ blockchain.
Về bản chất, S.Contract là một đoạn mã chạy trên một hệ thống phân tán (blockchain), cho phép tạo ra các giao thức không cần phân quyền (permissionless). Điều này có nghĩa là:
- Hai bên trong hợp đồng đưa ra các cam kết thông qua blockchain mà không cần tin tưởng hay biết danh tính của nhau.
- Có thể bảo đảm rằng nếu các điều khoản của hợp đồng không được thỏa mãn, hợp đồng sẽ không được thực thi.
Ngoài ra, việc sử dụng S.Contract loại bỏ các bên trung gian, giúp giảm thiểu chi phí hoạt động một cách đáng kể.
Smart contract là gì?
Các yếu tố cần có để tạo hợp đồng thông minh
Các yếu tố cần có để tạo smart contract là gì? Đó là:
- Chủ thể hợp đồng: Các bên liên quan trong hợp đồng phải cấp quyền truy cập cho S.Contract để có thể tự động mở hay khóa khi cần thiết.
- Chữ ký điện tử: Giống như hợp đồng truyền thống, smart contract cũng cần đến chữ ký để xác nhận đồng ý các điều khoản thỏa thuận của hợp đồng. Phải có các private key (khóa cá nhân) thì hợp đồng mới có thể triển khai.
- Điều khoản hợp đồng: Các điều khoản hợp đồng được hiểu là các chuỗi hoạt động được mã hóa và các bên liên quan tham gia phải chấp nhận những điều kiện này.
- Nền tảng phân quyền: Hợp đồng hoàn tất thiết lập sẽ được tải lên blockchain của nền tảng phân quyền tương ứng và được phân phối đến các node trên nền tảng đó.
Các yếu tố cần thiết để tạo hợp đồng thông minh
Cách hoạt động của S.Contract như thế nào?
Nếu bạn chưa biết phương thức hoạt động của smart contract là gì thì Hợp đồng thông minh trong blockchain có cơ chế hoạt động như một chương trình nhất định, thực thi một tác vụ, yêu cầu cụ thể trong trường hợp đáp ứng các điều kiện riêng biệt nhất định.
Do đó, một hệ thống S.Contract thường tuân theo câu lệnh “nếu…thì…”.
Trên Ethereum, các S.Contract chịu trách nhiệm quản lý và thực thi các hoạt động diễn ra trên blockchain khi những người dùng (user’s address) tương tác với nhau. Bất kỳ địa chỉ nào không phải là SC đều được gọi là tài khoản độc lập (Externally Owned Account). Vì vậy, S.Contract do máy tính kiểm soát và EOA sẽ do người dùng kiểm soát.
S.Contract Ethereum gồm một mã hợp đồng và hai khóa công khai:
- Khóa công khai thứ nhất do người tạo hợp đồng cung cấp.
- Khóa thứ hai đại diện cho chính hợp đồng, có vai trò là một mã kỹ thuật số định danh duy nhất cho mỗi S.Contract.
S.Contract được triển khai thông qua giao dịch trên blockchain, và chỉ được kích hoạt khi một tài khoản độc lập hoặc các S.Contract khác call chúng. Tuy nhiên, kích hoạt đầu tiên luôn từ phía tài khoản độc lập (EOA) của người dùng.
Cách hoạt động của hợp đồng thông minh trong blockchain
>> Xem thêm: Blockchain là gì? Công nghệ Blockchain hoạt động thế nào?
Ứng dụng của smart contract là gì?
Dưới đây là đáp án của câu hỏi smart contract là gì?
- Ứng dụng của hợp đồng thông minh trong ngân hàng
Theo đánh giá khảo sát của Công ty Tư vấn Accenture, các nhà phân tích quản lý tài chính tin rằng, blockchain sẽ đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của các ngân hàng cũng như các tổ chức tài chính.
Ứng dụng của hợp đồng thông minh trong ngân hàng giúp tự động hóa toàn bộ quá trình hoạt động, từ xác lập và thực thi hợp đồng đến xác nhận trả nợ và lãi. Giúp tiết kiệm chi phí nhân lực thực hiện các bước thủ công như hiện nay; có cơ chế kiểm soát, quản trị đơn giản hơn.
- Trong thế giới Crypto
Crypto là lĩnh vực được lợi nhiều nhất khi nhắc đến ứng dụng của hợp đồng thông minh. Về cơ bản, hầu hết các ứng dụng được cung cấp bằng hệ thống phi tập trung đều có thể được xây dựng từ S.Contract trên blockchain. Vì vậy, những nhà phát triển có thể dễ dàng tạo ví tiền điện tử để lưu trữ coin và token, những sàn giao dịch phi tập trung (DEX),… với khả năng tiếp cận người dùng một cách rộng rãi hơn.
- Trong doanh nghiệp
Năm 2015, Tập đoàn Trust and Clearing đã lưu trữ thông tin về khối tài sản trị giá 1.500.000 tỷ USD, tương đương 345 triệu giao dịch trên blockchain. Lý do tập đoàn làm điều này là vì các hoạt động liên quan như kinh doanh, giao dịch thường được tự động hóa với tính chính xác và tốc độ cao.
- Trong dịch vụ y tế và sức khỏe cộng đồng
Một trong những ứng dụng của SC mà nhân loại đang hướng đến là tối ưu việc quản lý và chăm sóc y tế. Ví như việc kiểm soát thông tin bệnh nhân, kết quả xét nghiệm, danh mục thuốc men,… hay là kết hợp với chế độ bảo hiểm của khách hàng.
- Trong bầu cử
Dù chỉ là tiềm năng, nhưng với đặc điểm đáng kể của mình, S.Contract sẽ giúp nâng cao tính minh bạch trong bầu cử. Khi đó, bất kỳ thế lực nào cũng khó có thể thao túng kết quả phiếu bầu của người dân khi chúng được mã hóa một cách tối ưu trên blockchain.
Tương tự, các lĩnh vực như chuỗi cung ứng, logistics, bất động sản,…đều có thể nhận được nhiều lợi ích từ S.Contract.
Ứng dụng của hợp đồng thông minh
>> Xem thêm: USDT là gì? Những thông tin về USDT cho người mới
Vấn đề pháp lý đặt ra với smart contract là gì?
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư có những tác động sâu sắc và làm thay đổi nhiều phương diện của đời sống con người. Khoa học pháp lý cũng từng bước thích nghi với những tác động này. Một trong số đó là hợp đồng thông minh và một số vấn đề pháp lý đặt ra cùng sự phát triển nhanh chóng của chúng gắn liền với công nghệ chuỗi khối.
- Các cuộc thảo luận hiện nay liên quan đến khuôn khổ pháp lý hiện hành và cách dung hòa sự bất biến của các bản ghi chuỗi khối với những sai lầm hay thiếu sót trong hợp đồng.
- Ngoài ra, luật điều chỉnh và quyền tài phán là các vấn đề liên quan đặc biệt đối với mạng blockchain phi tập trung.
- Vấn đề về nhiệm vụ thông tin và bảo vệ người tiêu dùng cũng đang được đặt ra.
Rõ ràng, hợp đồng thông minh và một số vấn đề pháp lý đặt ra sẽ còn là câu chuyện rất dài trong tương lai. Nhất là khi thị trường crypto chưa được công nhận ở hầu hết các quốc gia. Trong khi đó, gần như toàn bộ các đồng coin hay token đều ít nhiều cần đến dạng hợp đồng đặc biệt này.
Hợp đồng thông minh và một số vấn đề pháp lý đặt ra
Ví dụ về hợp đồng thông minh
Hợp đồng thông minh của ADA
Vào tháng 9/2021, hard fork Alonzo ra mắt trên Cardano và tính năng hợp đồng thông minh của ADA chính thức được kích hoạt và khởi động trên blockchain bằng chứng cổ phẩn (PoS).
Bản nâng cấp giới thiệu các khả năng của S.Contract và mở đường cho các nhà phát triển (Dev) khởi chạy các dự án và xây dựng ứng dụng mới trên mạng, như nền tảng tài chính phi tập trung (Defi), stablecoin và NFTs.
Hợp đồng thông minh của ADA được sáng lập bởi Cardano, Charles Hopkinson. Họ cũng đang xem xét những hành động tiếp theo cho hệ sinh thái, bao gồm việc ra mắt của phần phụ trợ ứng dụng Plutus, cung cấp một bộ các yếu tố và thành phần cho phép cả người dùng kỹ thuật cũng như không kỹ thuật xây dựng mạng.
Hợp đồng thông minh của ADA
Hợp đồng thông minh Solana
Phương thức thực hiện hợp đồng thông minh Solana dựa vào cách thực thi mã động và hệ điều hành tải.
Solana nhấn mạnh mã byte, dựa vào bộ lọc gói Berkeley (BPF). BPF là một dạng công nghệ sử dụng trong hệ điều hành, cho các chương trình cần phân tích về lưu lượng mạng. Công nghệ này cung cấp một giao diện cho lớp dữ liệu liên kết, cho phép nhận và gửi các gói dữ liệu của lớp liên kết ban đầu.
Một yếu tố quan trọng khác là quản lý bộ nhớ, bắt đầu với chính tệp ELF cũng như giới hạn của hợp đồng ở các phân đoạn dữ liệu và mã chỉ đọc. Đồng nghĩa, không có biến toàn cục hoặc biến tĩnh có thể thay đổi. Khi mạng Solana phát triển, yêu cầu này sẽ có thể được nới lỏng. Mặt khác,vì hợp đồng thông minh Solana không duy trì trạng thái nên dự án càng phải phát triển việc quản lý hợp đồng.
Hợp đồng thông minh Solana
Hợp đồng thông minh Ethereum
Đặc điểm của Ethereum Smart contract là gì?
Ethereum cũng là một trong những ví dụ về hợp đồng thông minh điển hình. Hợp đồng thông minh Ethereum được tạo ra nhằm hỗ trợ lưu trữ được S.Contract vào khối. Hơn thế nữa, Ethereum có các hàm API để phục vụ việc thực hiện đầu vào của S.Contract và tính toán xem nó đúng hay sai, cũng như trả tiền cho các bên liên quan.
Nhiều công ty blockchain đã triển khai S.Contract để phát hành token kỹ thuật số của mình trên mạng Ethereum. Việc sử dụng hợp đồng thông minh Ethereum giúp các công ty phân phối token hoặc trao tiền theo phương thức không cần dựa vào sự tin cậy và hiệu quả.
Hợp đồng thông minh Ethereum
Hợp đồng thông minh Binance
Binance Smart Chain (BSC) được tạo vào tháng 4 năm 2020, là một chuỗi khối song song với nền tảng Binance Chain. Khác biệt so với Binance Chain, BSC là một trong các chuỗi kép, các hợp đồng thông minh Binance có chức năng tương thích với máy ảo Ethereum (EVM), hỗ trợ các công cụ Ethereum và dApp.
Đối với phần lớn các nhà phát triển dự án và người dùng, đang tìm cách thúc đẩy việc áp dụng hàng loạt các S.Contract, mạng Binance cung cấp phí giao dịch rẻ, tiết kiệm chi phí, khả năng tương thích với EVM, khả năng mở rộng và nhiều hơn thế nữa, tạo nhiều cơ hội đầy hứa hẹn trong tương lai. Tới nay, hợp đồng thông minh Binance là một trong những lựa chọn hàng đầu của các dự án Blockchain.
Hợp đồng thông minh Binance
Tổng kết
Nhìn chung, hợp đồng thông minh là một trong những công nghệ đầy tiềm năng và hứa hẹn của tương lai. Tuy nhiên, mọi thứ cần có thêm thời gian để kiểm chứng. Trên đây, bePOS đã giới thiệu smart contract là gì? Cách hoạt động và ứng dụng của S.Contract cũng như ví dụ về hợp đồng thông minh điển hình. Bạn đánh giá thế nào về dạng hợp đồng này? Đừng quên chia sẻ ý kiến và theo dõi nhiều bài viết hữu ích tại blog của bePOS.
FAQ
S.Contract xuất hiện lần đầu vào thời gian nào?
Khoảng năm 1993, Nick Szabo đã lần đầu đưa ra khái niệm về S.Contract của riêng mình và không lâu sau đó, khái niệm này mới bắt đầu được chú ý và nhiều người biết đến hơn.
S.Contract được viết bằng ngôn ngữ lập trình nào?
Các lập trình viên sẽ viết S.Contract bằng các ngôn ngữ như C++, Java, Go, Python,…
Mối quan hệ giữa Bitcoin – Ethereum và S.Contract là gì?
Có thể bạn đã biết, Bitcoin mới chính là hệ thống đặt nền tảng cơ bản cho việc thiết lập S.Contract trên blockchain, nhưng lại chưa đáp ứng được yêu cầu. Thế nên, mãi về sau khi S.Contract kết hợp với Ethereum, phương thức này mới trở nên phổ biến.
